Nguyên tắc nghề nghiệp

Nguyên tắc nghề nghiệp của dịch vụ tâm lý là những hướng dẫn đạo đức và hành động mà các nhà tâm lý phải tuân theo trong quá trình hành nghề. Các nguyên tắc này được xây dựng dựa trên luật pháp quốc gia, giá trị đạo đức phổ quát, văn hoá địa phương, kiến thức khoa học và kinh nghiệm thực tế. Mục đích là để đảm bảo chất lượng dịch vụ, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, chuyên gia và nhà cung cấp dịch vụ, tạo dựng uy tín và thúc đẩy sự phát triển của ngành nghề.

Nguyên tắc nghề nghiệp quan trọng vì các lý do sau:

• Bảo vệ quyền lợi hợp pháp khách hàng: Một mục đích của các nguyên tắc nghề nghiệp là đảm bảo rằng khách hàng nhận được dịch vụ chất lượng cao, được bảo vệ khỏi những hành vi sai trái từ nhà cung cấp dịch vụ hoặc những nguy cơ do chính bản thân gây ra.

• Công bằng và công lý: Các nguyên tắc nghề nghiệp thường bao gồm các quy định về công bằng và công lý, giúp ngăn chặn sự phân biệt đối xử, sự kỳ thị và bất công.

• Đảm bảo chất lượng: Các nguyên tắc nghề nghiệp tạo ra tiêu chuẩn dành cho các sản phẩm và dịch vụ, những chuẩn mực mà mọi người phải tuân theo khi làm việc để tạo ra sản phẩm và dịch vụ chất lượng cao.

• Xây dựng uy tín: Khi các nhà tâm lý học tuân thủ nguyên tắc nghề nghiệp là họ đang xây dựng uy tín cho bản thân, tổ chức và ngành nghề.

• Phát triển và đổi mới: Nguyên tắc nghề nghiệp thúc đẩy sự phát triển và đổi mới trong ngành nghề bằng cách tạo ra cơ sở vững chắc để khuyến khích sự hợp tác và chia sẻ hiệu quả, sự tiên phong, nghiên cứu và sáng tạo trong ngành nghề.

Những yếu tố này cùng nhau tạo nên một môi trường làm việc chuyên nghiệp, an toàn, đạo đức và tiến bộ, đem lại ích lợi cho người tiêu dùng, chuyên gia và nhà cung cấp dịch vụ.

Việc làm trái nguyên tắc nghề nghiệp trong dịch vụ tâm lý có thể dẫn đến một số rủi ro nghiêm trọng cho người tiêu dùng, chuyên gia, nhà cung cấp dịch vụ và uy tín ngành nghề:

1. Khách hàng:

• Bị tổn hại về tâm lý, sức khoẻ thể chất và các mối quan hệ.

• Tổn thất kinh tế mà không đạt hiệu quả.

• Bị xâm phạm quyền lợi hợp pháp.

2. Nhà tâm lý:

• Bị kỷ luật.

• Mất uy tín.

• Bị kiện tụng.

3. Tổ chức:

• Mất uy tín đối với khách hàng và ngành nghề.

• Thiệt hại kinh tế, mất khách hàng, chi phí khắc phục hậu quả.

• Bị kiện tụng.

4. Ngành nghề:

• Tạo dư luận xấu, giảm lòng tin của khách hàng tiềm năng, giảm nhu cầu sử dụng dịch vụ.

• Khó khăn để thu hút nguồn nhân tài.

• Tác động bất lợi đến các ngành liên quan như y tế, giáo dục, xã hội.

Những nguyên tắc nghề nghiệp cơ bản của VNPSY là:

1. Bảo mật: Giữ bí mật thông tin cá nhân của thân chủ và biết giới hạn của sự bảo mật.

2. Chấp nhận vô điều kiện: Tôn trọng, chấp nhận, không phán xét thân chủ.

3. Mối quan hệ chuyên nghiệp: Mối quan hệ đơn chiều giữa nhà cung cấp dịch vụ và người tiêu dùng.

4. Cung cấp thông tin: Giải đáp thắc mắc và cung cấp thông tin cho thân chủ một cách minh bạch, rõ ràng và nhất quán.

5. Quyền riêng tư: Tôn trọng và bảo vệ quyền riêng tư của thân chủ.

6. Quyền tự quyết: Thân chủ là người lựa chọn giải pháp và tự do đưa ra quyết định hành động.

Đọc chi tiết về nguyên tắc nghề nghiệp của VNPSY tại đây.

VNPSY sử dụng các yếu tố dưới đây làm cơ sở để đưa ra quyết định xử lý vi phạm, mức độ ưu tiên theo thứ tự như sau:

1. Luật pháp quốc gia: Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là quan trọng nhất và là cơ sở pháp lý.

2. Nguyên tắc nghề nghiệp: Những hướng dẫn đạo đức và hành động mà các nhà tâm lý phải tuân theo khi hành nghề.

3. Giá trị đạo đức phổ quát: Những giá trị chung được chấp nhận bởi hầu hết các nền văn hóa trên thế giới.

4. Văn hóa địa phương: Những phong tục, tập quán và giá trị được coi trọng và thực hành trong một cộng đồng hoặc một bối cảnh văn hoá cụ thể.

5. Kiến thức khoa học: Những thông tin và bằng chứng khoa học được sử dụng để đánh giá quá trình làm việc của nhà tâm lý và mức độ nghiêm trọng của vi phạm.

6. Kinh nghiệm thực tế: Kinh nghiệm được tích lũy từ thực tiễn hành nghề của nhà tâm lý.

Để đánh giá mức độ nghiêm trọng của vi phạm nguyên tắc nghề nghiệp của dịch vụ tâm lý, VNPSY dựa vào các tiêu chí sau:

1. Tác động của vi phạm:

• Mức độ tổn hại: Vi phạm gây tổn hại cho thân chủ hay như thế nào? Phạm vi tác động?

• Khả năng khắc phục: Vi phạm có thể khắc phục được hay không? Khả năng phục hồi?

2. Ý định và động cơ của nhà tâm lý:

• Mức độ nhận thức: Nhà tâm lý có nhận thức được hành vi vi phạm của mình hay không? Vi phạm là do cố tình hay vô ý?

• Đối tượng hưởng lợi: Nhà tâm lý hành động vì lợi ích của ai? Mong muốn giúp thân chủ nhưng sai cách hay vì tư lợi?

3. Tính phổ biến của vi phạm:

• Phổ biến đối với cá nhân: Vi phạm là lần đầu hay tái phạm? Mức độ tái phạm thế nào?

• Phổ biến đối với ngành nghề: Vi phạm phổ biến trong ngành nghề không? Mức độ phổ biến như thế nào?

4. Bối cảnh của vi phạm:

• Tính chất mối quan hệ của nhà tâm lý và thân chủ: Mối quan hệ chuyên nghiệp hay không? Bình đẳng và tin tưởng hay bất cân bằng quyền lực?

• Môi trường văn hoá - xã hội: Yếu tố văn hóa - xã hội tác động như thế nào đến vi phạm? Đánh giá của xã hội về vi phạm đó là thế nào?

Những yếu tố trên tạo nên cơ sở để VNPSY xác lập và phân loại mức độ của các vi phạm:

1. Vi phạm nhỏ:

• Tác động: Gây tổn hại ít hoặc không đáng kể cho thân chủ.

• Ý định: Vô ý hoặc nhằm phục vụ lợi ích của thân chủ.

• Phổ biến: Ít xảy ra, vi phạm lần đầu.

• Bối cảnh: Không có yếu tố tăng nặng.

• Ví dụ: Nhà tâm lý kéo dài thời gian làm việc dù không đem lại kết quả tốt cho thân chủ.

2. Vi phạm ít nghiêm trọng:

• Tác động: Gây tổn hại một phần cho thân chủ.

• Ý định: Vô tình hoặc có chủ ý.

• Phổ biến: Có tiền lệ, vi phạm lần 3.

• Bối cảnh: Ít yếu tố tăng nặng.

• Ví dụ: Nhà tâm lý tiết lộ thông tin cá nhân của thân chủ cho người ngoài nội bộ tổ chức nhưng không tạo ra ảnh hưởng đáng kể đến thân chủ.

3. Vi phạm nghiêm trọng:

• Tác động: Gây tổn hại đáng kể cho thân chủ và tổ chức.

• Ý định: Vô ý hoặc cố ý, có chủ đích.

• Phổ biến: Lần đầu nhưng hậu quả lớn hoặc lần thứ 3 nhận kỷ luật vì lỗi ít nghiêm trọng.

• Bối cảnh: Có yếu tố tăng nặng.

• Ví dụ: Nhà tâm lý đe doạ hoặc bạo lực ngôn từ với thân chủ.

4. Vi phạm đặc biệt nghiêm trọng:

• Tác động: Gây tổn hại rất nghiêm trọng cho thân chủ, đồng nghiệp, tổ chức, ngành nghề.

• Ý định: Cố ý, có chủ đích, động cơ tư lợi bất chính.

• Phổ biến: Lần đầu nhưng tạo ra hậu quả nghiêm trọng hoặc thường xuyên xảy ra.

• Bối cảnh: Dư luận xã hội lên án mạnh.

• Ví dụ: Nhà tâm lý thực hiện hành vi tống tiền, quấy rối tình dục hoặc sử dụng bạo lực thể chất với thân chủ.